Wikipedia prosi firmy AI o korzystanie z płatnego API i zaprzestanie scrapowania

Konflikt o dane: opłata zamiast niekontrolowanego dostępu

Wikimedia Foundation zaproponowała prosty, ale wymowny kierunek: firmy tworzące systemy generatywnej AI powinny korzystać z komercyjnego produktu Wikimedia Enterprise i zapewniać widoczne przypisanie używanych treści. Organizacja podkreśla, że opcjonalna, płatna platforma została zaprojektowana tak, by umożliwić skalowe korzystanie z zawartości Wikipedii bez nadmiernego obciążania serwerów i przy jednoczesnym wsparciu jej misji nonprofit.

Dlaczego to ważne

W ostatnich miesiącach Wikimedia zidentyfikowała falę ruchu pochodzącego od botów AI, które — jak wynika z analizy — starały się maskować jako ludzie. Po aktualizacji systemów wykrywania organizacja ustaliła, że nietypowy wzrost aktywności w maju i czerwcu był napędzany automatycznymi wywołaniami próbującymi obejść detekcję. Równocześnie zanotowano spadek „ludzkich odsłon” o około 8% rok do roku.

Konsekwencje dla encyklopedii

Wikimedia wyraża obawy praktyczne i społeczno‑ekonomiczne: mniej wizyt oznacza mniej nowych wolontariuszy i mniejsze darowizny, co zagraża zdolności do aktualizowania i rozszerzania zasobów. W piśmie Fundacja sugeruje, że transparentne źródłowanie nie tylko oddaje zasługi autorom‑ochotnikom, lecz także kieruje użytkowników z powrotem do pierwotnych artykułów — co jest kluczowe dla weryfikowalności i rozwoju projektu.

Bez gróźb, z jasnymi zasadami

Warto zauważyć, że komunikat nie zawiera gróźb prawnych ani zapowiedzi sankcji wobec firm, które korzystają ze scrapowanego contentu. To raczej apel o współpracę: wykupienie dostępu przez duże podmioty może zmniejszyć obciążenie infrastruktury i przynieść finansowe wsparcie dla projektu. Z perspektywy Wikimedia to pragmatyczne rozwiązanie — choć jego skuteczność zależy od gotowości branży do dobrowolnych opłat i przestrzegania zasad przypisywania źródeł.

Wewnętrzna strategia wobec AI

Organizacja nie ogranicza się do regulacji zewnętrznych. Wiosną przedstawiła strategię wykorzystania AI wewnątrz projektu: narzędzia mają wspierać redaktorów przy monotonnym i czasochłonnym procesie edycji, automatyzować tłumaczenia i odciążać od rutynowych zadań, a nie zastępować ludzi. To kontrastuje z modelem, w którym AI „pożera” treści Wikipedii bez rekompensaty i bez kierowania użytkownika do źródła.

Co dalej?

Apel Wikimedia stawia branżę AI przed dylematem: czy skalować produkty kosztem sieci wiedzy obywatelskiej, czy zaakceptować model, który za korzystanie z treści wymaga płatności i jawnego przypisania? To pytanie nie ma wyłącznie technicznego wymiaru — dotyczy także odpowiedzialności za ekosystem wiedzy, z którego sama sztuczna inteligencja czerpie.